I КЛАС
Кантрольнае спісванне

Сакавік
Прыйшоў сакавік. Знік апошні снег. Прачнуліся ад зімовага сну дрэвы. Першымі абудзіліся бярозы. Па белых ствалах пабег пажыўны сок. (20 слоў)
Вясна
Надышла вясна. Сонейка сагрэла зямлю цёплымі промнямі. Снег панарнеў. На прагалінах зазелянела траўка. Прыляцелі птушкі. Яны пачалі будаваць гнёзды. (20 слоў)
Лета
Ярка свеціць сонейка. Стаіць цёплае надвор’е. У лесе звіняць галасы птушак. На лугавінах цвітуць кветкі. На палях даспявае жыта. (20слоў)

II КЛАС

Дыктанты

Пасека
На ўскрайку лесу была пасека. Роўнымі радамі стаялі вуллі. Каля ле­су белым дываном раскінулася поле грэчкі. Цэлы дзень працавалі пчолкі на грачаным полі. Яны збіралі салодкі сок. Потым неслі ў вулей. (32 словы)

Граматычныя заданні

I варыянт

1. Падкрэсліць у сказе слова, у якім гукаў менш, чым літар.

Цэлы дзень працавалі пчолкі на грачаным полі.

2. Выпісаць са сказа слова, у якім толькі цвёрдыя зычныя.

Яны збіралі салодкі сок.

3. Запісаць у дужках пытанне да слова салодкі.

Сок (_______ ) салодкі.

II варыянт

1. Падкрэсліць у сказе слова, у якім літар менш, чым гукаў.
2. Яны збіралі салодкі сок.
3. Выпісаць са сказа слова, у якім толькі мяккія зычныя.

Потым неслі ў вулей.

4. Запісаць у дужках пытанне да слова цэлы.

Дзень (________ ) цэлы.

Пачатак вясны
Снег уцёк з пагоркаў ручаямі. Толькі ў лагчынах ён яшчэ ляжаў. Сіні і наздраваты. У лесе холадна і гола. Ве- цер гуляе ў кронах дрэў. Па нізкім небе паўзуць снегавыя хмары. (32 словы)

Паводде Я. Галубовіча

Падкрэсленае слова запісаць на дошцы.

Граматычныя заданні

I варыянт

1. Запісаць, падзяляючы словы на склады.

Ручаямі, гуляе, паўзуць.

2. З першага сказа выпісаць сло­ва, у якім толькі цвёрдыя зычныя.
3. У першым сказе падкрэсліць словы, якія абазначаюць, пра што гаворыцца ў сказе і што пра тэта гаворыцца.

II варыянт

1. Запісаць, падзяляючы словы для пераносу.

Вецер, пагоркаў, уцёк.

2. 3 трэцяга сказа выпісаць сло­ва, у якім толькі мяккія зычныя.
3. У пятым сказе падкрэслiць словы, якія абазначаюць, пра што гаворыцца ў сказе і што пра тэта гаворыцца.

Май
Майскае сонца дорыць зямлі цяпло. Прырода ажывае. Дрэвы апранаюць зялёнае адзенне. У лесе на пагорках пачынае расці трава. Зелянее луг. Усюды цвітуць дзьмухауцы. Яны цягнуць залатыя галоўкі да сонейка. (30 слоў)

Падкрэсленае слова запісаць на дошцы.

Граматычныя заданні

I варыянт

1. Запісаць, падзяляючы словы на склады.

Майскае, пачынае, галоўкі.

2. Запісаць у дужках пытанне да слова цяпло.

Дорыць (__________ ) цяпло.

3. У першым сказе падкрэсліць словы, якія абазначаюць, пра што гаворыцца ў сказе І што пра тэта га­ворыцца.

II варыянт

1. Запісаць, падзяляючы словы для пераносу.

Сонейка, зялёнае, ажывае.

2. Запісаць у дужках пытанне да слова залатыя.

Галоўкі (________ ) залатыя.

3. У другім сказе падкрэсліць словы, якія абазначаюць, пра што гаворыцца ў сказе І што пра тэта га­ворыцца.

 III КЛАС

Дыктанты

Ліпень
Ліпень у нас самы гарачы месяц. Тэта сярэдзіна лета. Дні стаяць спякотныя. У ясным небе ззяе яркае сонца. Пад яго пякучымі промнямі млее зямля. Павявае лёгкі ветрык. Пад яго павевамі хвалямі пераліва- ецца каласістае жыта.
Поўдзень. Стаіць цішыня. Нават птушкі замоўклі. Усё жывое пахава- лася ў цень. Але спякота спадзе толькі вечарам. (51 слова)

Паводле В. Вольскага

Граматычныя заданні

I варыянт

1. Разабраць па саставе слова каласістае.
2. У першым сказе вызначыць род назоўнікаў і запісаць над імі.
3. У чацвёртым сказе падкрэсліць дзейнік і выказнік.

II варыянт

1. Разабраць па саставе слова ветрык.
2. У другім сказе вызначыць род назоўнікаў і запісаць над імі.
3. У шостым сказе падкрэсліць дзейнік і выказнік.

Летні лівень
Над лесам паказалася цёмная хмара. Пацягнула лёгкім халадком. Вецер пракаціўся хвалямі па лужку. Потым ён ірвануў верхавіны дрэў. 3 бярозы сарваўся маленькi лісток і закружыў у паветры.
Бліснула маланка. Забарабанілі першыя кроплі дажджу. Вецер шугануў мацней і падняў клубы пылу. Закружыўся віхор. Застагналі дрэвы. Прыгнуліся долу кусты. Пачаўся летнi лівень. (52 словы)

Паводле А. Корзуна

Граматычныя заданні

I варыянт

1. Разабраць па саставе словы: халадок, летні.
2. У першым сказе вызначыць род прыметніка і запісаць над ім.
3. У трэцім сказе падкрэсліць дзейнік і выказнік.

II варыянт

1. Разабраць па саставе словы: лісток, маленькі.
2. У апошнім сказе вызначыць род прыметніка і запісаць над ім.
3. У першым сказе падкрэсліць дзейнік і выказнік.

На возеры
Вечарэла. Сонца павольна хава- лася за лазовымі зараснікамі. Доўгія промні слізгалі па воднай роўнядзі. Колер вады мяняўся на вачах. Вада была блакітнай. Потым яе ко­лер стаў шары. Далей на вадзе з’яві- лася ліловае адценне. А потым па воднай паверхні паплыла тонкая плёнка з пазалотай. Нібы нехта выліў золата ў возера. Сонца апусцілася ў ваду. (54 словы)

Паводле Зм. Бяспалага

Граматычныя заданні

I варыянт

1. Разабраць па саставе словы: лазовымі, блакітнай.
2. У першым абзацы падкрэсліць назоўнікі ў множным ліку.
3. У чацвёртым сказе вызначыць аснову.

II варыянт

1. Разабраць па саставе словы: пазалотай, воднай.
2. У першым абзацы падкрэсліць назоўнікі ў адзіночным ліку.
3. У апошнім сказе вызначыць аснову.

 IV КЛАС

Дыктанты

На возеры
Ноч у ліпені вельмі кароткая. Цемра толькі ахутала возера сваім покрывам. А на ўсходзе неба ўжо пасвятлела. Выплыла малінавае сонца. Яно разліло на азёрнай гладзі ліловыя фарбы. Потым сонца паднялося вышэй. I на ваду лягла шырокая чырвоная паласа.
Ад прыбярэжных зараснікаў над вадой слаўся малочны туман. Каля чароту на чыстай вадзе жыравалі чародкі маладых i старых качак. Прачнуліся і паселі на патырчаках чайкі. Яны маўкліва сустракалі пачатак но- вагадня. (71 слова)

Паводле Зм. Бяспалага

Падкрэсленае слова запісаць на дошцы.

Граматычныя заданні

I варыянт

1. У першым сказе вызначыць склон назоўнікаў і запісаць над імі.
2. Разабраць па саставе словы: прыбярэжныя, малінавае, ноч.
3. Знайсці сказ з аднароднымі даданымі членамі і падкрэсліць іх.

II варыянт

1. У трэцім сказе вызначыць склон назоўнікаў і запісаць над імі.
2. Разабраць па саставе словы: гладзь, маладыя, чародкі.
3. Знайсці сказ з аднароднымі выказнікамі і падкрэсліць іх.

У лесе
Лес яшчэ голы. Але на бярозах ужо лопаюцца пупышкі. 3 іх выбіва- юцца клейкія кончыкі лісточкаў. На асінах вісяць тысячы срэбных мах- рыстых пацерак. На заціснутых елка- мі, бярозамі і асінамі высокіх кустах алешніку красуюцца жоўтыя і зялё- ныя шышачкі.
Ажываюць маленькія паляны. Сярод ігліцы і леташняга лісця цві- туць пралескі. Фіялетавыя кветкі на тоненькіх сцяблінках дзівосным дываном упрыгожваюць лес. А на нізі- нах пад кустамі алешніку белымі га- лоўкамі цягнецца да сонца ветрані- ца. Тэта першыя веснавыя кветкі. (73 словы)

Паводле Зм. Бяспалага

Граматычныя заданні

I варыянт

1. У другім сказе другога абзаца вызначыць лік І склон назоўнікаў.
2. Выпісаць з тэксту словы, якія адпавядаюць схеме:
3. Разабраць па членах сказа першы сказ другога абзаца.

II варыянт

1. У трэцім сказе другога абзаца вызначыць лік І склон прыметнікаў.
2. Выпісаць з тэксту словы, якія адпавядаюць схеме:
3. Разабраць па членах сказа другі сказ першага абзаца.

 Веснавая госця
Зіма яшчэ не пакінула зямлю. Сонца свеціць часцей, але грэе слаба. У лагчынах ляжыць снег. Палі раніцай бялеюць ад марозу. Але на пагорках зелянее маладая траўка. Па ўскрайку лесу паміж сухога лісця выглядае ліловае вочка пралескі. Тэта першая весняя кветачка. Пралеска першая прачынаецца ад зімовага сну І абвяшчае пачатак вясны.
Праз нейкі час лес І поле пакры- юцца рознымі краскамі. Але гэтую першую госцю вясны будуць помніць усе. (69 слоў)

3 буквара

Граматычныя заданні

I варыянт

1. У другім сказе другога абзаца вызначыць лік і склон прыметнікаў.
2. Выпісаць з першага сказа дзеяслоў. Вызначыць у ім суфікс.
3. Выпісаць з першага абзаца сказ з аднароднымі членамі. Пад- крэсліць іх.

II варыянт

1. У трэцім сказе першага абза­ца вызначыць лік І склон назоўнікаў.
2. Выпісаць з першага сказа трэ- цяга абзаца дзеяслоў. Вызначыць яго лік.
3. Выпісаць з другога абзаца сказ з аднароднымі членамі. Падкрэсліць іх.

Источник: Г. А. ГАЛЯШ, метадыст вышэйшай катэгорыі аддзела метадычнага забеспячэння пачатковай адукацыі НІА // Пачатковая школа, №3, 2010. С. 7-9